Aizuchi – Nét độc đáo trong văn hóa Nhật Bản

Đối với các quốc gia phương Tây, khi giao tiếp, phép lịch sự tối thiểu chính là sự lắng nghe và không xen vào khi đối phương đang nói. Mọi người thường bày tỏ sự quan tâm bằng cách trao đổi qua ánh mắt. Tuy nhiên, ở Nhật Bản điều này hoàn toàn ngược lại, bởi họ quan niệm rằng: im lặng đồng nghĩa với việc bạn không tập trung và không hứng thú với câu chuyện.

Ngoài ra, đối với một dân tộc hay có tính xấu hổ và ngại ngùng như người Nhật, việc nhìn vào mắt đối phương liên tục khi nói chuyện cũng không phải là một ý hay. Chính vì vậy, người Nhật chọn cách thêm vào cuộc hội thoại những từ ngữ ngắn gọn để thể hiện cảm xúc của mình trước câu chuyện của đối phương, và những từ ngữ như vậy trong tiếng Nhật được gọi là Aizuchi

Vậy Aizuchi cụ thể là gì? Aizuchi trong tiếng Nhật được viết là 相槌 (あいづち), có nghĩa là đồng tình, hưởng ứng, tán đồng. Định nghĩa về aizuchi, theo Giáo sư Horiguchi Sumiko, Khoa Ngôn ngữ trường Đại học J. F. Oberlin cho rằng: “Aizuchi là những phát ngôn được đưa ra trong khi người nói đang thực hiện quyền phát ngôn của mình, thể hiện những điểm chung từ thông tin mà người nói đưa ra”.

>>> Xem thêm: Thông tin gửi cho những người Việt Nam đang dự định sang Nhật

Về bản chất, aizuchi là những từ được sử dụng để: 1) phản ứng với những gì người nói đang nói, 2) đảm bảo với họ rằng bạn thực sự đang lắng nghe. Trong hội thoại, nhiều khi người nghe không chờ người nói truyền đạt trọn vẹn đầy đủ thông tin, mà thường phán đoán được trước nội dung tiếp theo, do đó thường chêm xen vào câu nói của đối phương. Theo nghiên cứu của nhà Nhân loại học Laura Miller, trong hội thoại tiếng Nhật có đến 2/3 cuộc trò chuyện sử dụng aizuchi, nhiều hơn gấp 3 lần so với tiếng Anh.

Một ví dụ về aizuchi trong một cuộc hội thoại tiếng Nhật:
A: 来月はさあ (Tháng sau ấy)
B: うん (Ừ?)
A: 2日さあ (Ngày mồng 2 ấy)
B: うん (Ừ?)
A: 日本に行くけど (Tớ sẽ đi Nhật)
B: へえ！マジで！(Hả? Thật á?)

Ở đây, có 3 aizuchi được sử dụng đan xen là うん, へえ và マジで. Nếu nhìn từ quan điểm của một người nước ngoài mới học tiếng Nhật, bạn có thể cảm thấy có gì đó “lạ lạ, sai sai” ngay từ đầu cuộc nói chuyện, khi A mới chỉ nói 来月はさあ (Tháng sau ấy) thì B đã xen vào うん (Ừ?) mặc dù A chưa nói xong một câu hoàn chỉnh. Tuy vậy, điều này là hoàn toàn bình thường trong giao tiếp tiếng Nhật. Nói cách khác, aizuchi không chỉ là đặc điểm ngôn ngữ mà còn là một hiện tượng văn hóa khác biệt ở xứ xở hoa anh đào.

Ý nghĩa của aizuchi trong hoạt động giao tiếp

Sử dụng aizuchi là một trong những cách thức phổ biến và thường xuyên nhất trong tiếng Nhật để thể hiện mối quan tâm của người nghe đối với cuộc hội thoại, tạo không gian cho đối phương dễ nói chuyện, từ đó làm cho cuộc nói chuyện trở nên suôn sẻ hơn.

Aizuchi được sử dụng rất nhiều trong giao tiếp tiếng Nhật, trở thành những câu “cửa miệng” không thể thiếu, len lỏi vào trong từng câu văn, câu nói trong mọi hoàn cảnh, và đã trở thành một nét độc đáo trong văn hóa nói chung của người Nhật.

Qua việc tìm hiểu về aizuchi, chúng ta cũng hiểu được một phần nào đó văn hóa Nhật Bản. Người Nhật đặc biệt tôn trọng và đề cao cảm xúc của đối phương, có xu hướng ghi nhận hơn là phủ nhận, bằng chứng là aizuchi mang ý nghĩa đồng tình được sử dụng nhiều hơn hẳn aizuchi phản đối.